Στις αρχές της δεκαετίας του 1910 η Φλωρεντίνη Καλούτση, νεαρή και ταλαντούχα ζωγράφος με σπουδές στο Λονδίνο επιστρέφει στην γενέτειρα της Κρήτη και στήνει το εργαστήρι της στα Χανιά όπου διδάσκει ζωγραφική και αποτυπώνει στους πίνακες της πρόσωπα, τοπία, γεγονότα: τον Ελευθέριο Βενιζέλο και την Ασπασία Μάνου των οποίων ήταν προσωπική φίλη, χανιώτικα σοκάκια και εξοχές, την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα κ.ά. Είναι ήδη καταξιωμένη καλλιτέχνης όταν της αναθέτουν το 1913 να σχεδιάσει το αναμνηστικό γραμματόσημο της Ένωσης.
Εντυπωσιασμένη από τα ευρήματα των ανασκαφών στην Κνωσό συλλαμβάνει την πρωτοποριακή ιδέα να αποτυπώσει τα μινωικά σχέδια σε ύφασμα. Στόχος της ήταν να ζωντανέψει και να δώσει μία νέα μορφή στην παραδοσιακή Κρητική τέχνη της υφαντικής. Γι’ αυτό τον σκοπό φέρνει από το Λονδίνο και χρησιμοποιεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα τετραγωνισμένο χαρτί πάνω στο οποίο σχεδιάζει με θαυμαστή δεξιοτεχνία τα μινωικά θέματα και διευκολύνει έτσι τις υφάντριες να μετρήσουν και να υφάνουν το σχέδιο στον αργαλειό.
Ο ενθουσιασμός και η μεγάλη ανταπόκριση του κοινού για την δουλειά της την παροτρύνουν να εμπλουτίσει τα θέματα της προσθέτοντας στα σχεδιάσματα της αρχαϊκά μοτίβα από όλη την Ελλάδα, μοτίβα από τη λαϊκή παράδοση, ιδίως της Κρήτης, αλλά και δικές της εμπνεύσεις.
Ξεκίνησε την προσπάθεια της με μόνη βοήθεια έναν γέρο υφαντουργό αλλά με την άμεση απήχηση και ζήτηση του έργου της οργανώνει σύντομα ένα πλήρες εργαστήριο με 150 χειροκίνητους αργαλειούς, βαφείο, ραφείο, σιδερωτήριο δημιουργώντας μία από τις πρώτες οικοτεχνίες στον Ελληνικό χώρο. Το εργαστήριο πήρε το 1925 το όνομα “ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ” και είχε αντικείμενο την παραγωγή των περίφημων υφαντών χειροποίητων, βαμβακερών, λινών και μεταξωτών υφασμάτων.
Η Φλωρεντίνη Καλούτση γράφει σε επιστολές στην φίλη της, σπουδαία λαογράφο, Αγγελική Χατζημιχάλη: “Οταν επέστρεψα στην Κρήτη από το Λονδίνο όπου εσπούδαζα ζωγραφική, με λύπην μου είδον ότι ο κρητικός αργαλειός είχε τελείως νεκρωθεί και ότι οι γυναίκες που άλλοτε ύφαιναν, έπλεκαν δαντέλες και τους περισσότερους αργαλειούς των είχον χρησιμοποιήσει ως καυσόξυλα….εις την μικράν αυτήν γωνίαν της ελληνικής γης όπου ζω, εργάζομαι και προσπαθώ να δημιουργώ συνεχώς νέα σχέδια, νέα είδη, δια να αναπτύξω μία σύγχρονη ελληνική τέχνη εφάμιλλη ενός μακρινού πολιτισμού, του Κρητικού, ο οποίος τόσα έδωσε. Είθε να το κατορθώσω…Συνέλεξα παλαιά κεντήματα και δημιούργησα δικά μου σχέδια. Δημιούργησα 250 σχέδια με μοτίβα κρητικά, χωρικά, μινωικά και προσπαθώ να ενώνω το ωραίον με το ωφέλιμον…Οι εργάτριες παίρνουν το σχέδιο, τις κλωστές, τις οδηγίες και εργάζονται στα σπίτια τους και έτσι και τα παιδιά τους επιβλέπουν και κερδίζουν τα προς το ζην…”
Εκτός από την υφαντική η Φλωρεντίνη Καλούτση εφαρμόζει τα σχέδια της και στην τέχνη της ξυλογλυπτικής και δημιουργεί έτσι ένα νέο είδος κρητικού επίπλου. Σχεδιάζει κασέλες, καρέκλες, τραπέζια, ντουλάπες, γραφεία, βιβλιοθήκες κ.ά και τις διακοσμεί με μινωικά και λαϊκά θέματα. Με τα σχέδια και τις οδηγίες της δημιουργούνται από Κρήτες τεχνίτες μοναδικά και ιδιαίτερα έπιπλα: το γραφείο και το σαλόνι του Διευθυντή της Νομαρχίας Χανίων είναι ένα εξαιρετικό δείγμα αυτής της τέχνης.
Ο “ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ” με την καθοδήγηση της εμπνευσμένης δημιουργού του γνωρίζει μεγάλη άνθηση και ακμή τα χρόνια του μεσοπολέμου. Κατακτά με τα υφαντά του τα κρητικά και αθηναϊκά σπίτια, υφαίνει κουρτίνες και μωρουδιακά κλινοσκεπάσματα για το νεότευκτο τότε Μαιευτήριο “Μαρίκα Ηλιάδη” (Έλενας), δέχεται παραγγελίες από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού, τον Οργανισμό Βάμβακος, ιδιωτικές εταιρείες και προξενεία. Γοητεύει με τις δημιουργίες του τα σαλόνια του Λονδίνου και ντύνει το 1938 τις νεαρές πριγκίπισες Ελισάβετ και Μαργαρίτα. Τα υφάσματα του τα επιλέγει η Εύα Σικελιανού για τις Δελφικές γιορτές, τα προϊόντα του ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα, στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Αίγυπτο, παρουσιάζονται σε εκθέσεις και κερδίζουν χρυσά, αργυρά, χάλκινα βραβεία και επαίνους.
Μεταπολεμικά ο “ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ” συνεχίζει την δημιουργική του παρουσία. Πλουτίζει τις συλλογές του με χειροποίητα κεραμικά, διακοσμεί αστικά και εξοχικά σπίτια, στολίζει με ιδιαίτερα κοσμήματα και υφαντά ρούχα την γυναικεία πελατεία του. Με δικά του υφάσματα θεατράνθρωποι όπως ο Κάρολος Κουν και ο κορυφαίος ενδυματολόγος του Εθνικού Θεάτρου Αντώνης Φωκάς “ντύνουν” τις παραστάσεις τους, το Αρχαιολογικό Μουσείο επενδύει τις προθήκες του και η Jackie Onassis ανακαινίζει τον Σκορπιό.
Στο πέρασμα του χρόνου εκτός από τα Χανιά βρίσκεται με υποκαταστήματα στην Θεσσαλονίκη, στο Ηράκλειο, στην Πάτρα, στην Πάρο. Και πάντοτε στο κέντρο της Αθήνας, από την πλατεία Καρύτση στην Χρήστου Λαδά και από εκεί στον αγαπημένο του δρόμο την οδό Βουλής, στο νούμερο 23 για 40 χρόνια και στο νούμερο 7 στην στοά Μπολάνη από το 2004 και μετά.
Παρά τις μεγάλες δυσκολίες που κατά καιρούς αντιμετώπισε, η Φλωρεντίνη Καλούτση συνεχίζει να εργάζεται αδιάκοπα και να δημιουργεί νέα σχέδια σχεδόν μέχρι το τέλος της ζωής της, στις 6 Μαΐου 1971. Άφησε μια σπουδαία κληρονομιά: τα περισσότερα υφαντά που δημιουργούν σήμερα οι άξιες υφάντριες της Κρήτης είναι παραλλαγές των δικών της σχεδίων. Τιμώντας την μνήμη της και αναγνωρίζοντας την προσφορά της στην κρητική καλλιτεχνική παράδοση ο Δήμος Χανίων με την συμβολή του Υπουργείου Πολιτισμού οργάνωσε τον Δεκέμβριο του 2019 στην δημοτική πινακοθήκη Χανίων μία έκθεση/αφιέρωμα στην ζωή και στο πλούσιο έργο της.
Ο “ΔΙΠΛΟΥΣ ΠΕΛΕΚΥΣ” του 21ου αιώνα, στα χέρια της δεύτερης γενιάς των απογόνων της Φλωρεντίνης Καλούτση, συνεχίζει να στηρίζει την ελληνική χειροτεχνία και φιλοξενεί δημιουργίες σε αντικείμενο και κόσμημα πιστός στην καλλιτεχνική κληρονομιά της δημιουργού του.
